Chociaż wiele osób nie wyobraża sobie poranka bez aromatycznej kawy, napój ten wzbudza wiele kontrowersji dotyczących wpływu na zdrowie. Jedna z teorii głosi, że kawa wypłukuje wapń. Czy jest to prawda?
Kawa to napój znany od dawna i rozpowszechniony na całym świecie. Występuje w wielu gatunkach i odmianach, można ją parzyć i podawać na różne sposoby. Właściwościami kawy interesują się również naukowcy, którzy chcą ustalić jej wpływ na zdrowie człowieka. Wnioski z przeprowadzonych do tej pory badań nie są jednoznaczne – napój ten nie jest ani ewidentnie szkodliwy, ani też nie wykazuje szczególnie dobroczynnego działania[1].
Warto jednak podkreślić, że wpływ napoju z nasion kawowca na organizm w dużej mierze zależy od tego, w jakiej ilości jest spożywany. Istnieją bowiem pewne ograniczenia (np. wiekowe czy wynikające z ogólnego stanu zdrowia), które przesądzają o tym, czy picie kawy będzie dostarczać nam wyłącznie przyjemnych wrażeń, czy też jest odradzane. W niektórych przypadkach nadmierne spożycie może mieć także negatywny wpływ na poziom wapnia w organizmie.
Kontrowersje na temat wpływu kofeiny na układ kostny
Kontrowersji na temat kawy i jej wpływu na organizm, w tym zjawiska wypłukiwania wapnia, jest wiele. Nawet zdania naukowców są podzielone.
Pierwsze badania nad kofeiną, które skutkowały negatywnymi wnioskami, przeprowadzono w 1982 roku na grupie kobiet wieku 35-44 lat spożywających dziennie 400 mg kofeiny. Wykazano w nich, że już przy spożyciu 150-300 mg kofeiny dochodzi do wydalania wapnia wraz z moczem w ciągu 2-3 godzin[2].
Jednak większość prowadzonych obecnie badań[3] potwierdza, że umiarkowane picie kawy jest bezpieczne i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Przy umiarkowanych dobowych dawkach kofeiny, czyli ok. 400 mg dziennie, oraz przy spożyciu wapnia przynajmniej 800mg w przypadku osób zdrowych nie powinno dochodzić do żadnych zmian ani w poziomie wapnia w organizmie, ani w strukturze kości[4].
Pytanie nie powinno więc dotyczyć tego, czy kawa wypłukuje wapń, lecz jakie jej ilości mogą potencjalnie prowadzić do niekorzystnych zjawisk w organizmie. Od razu należy też podkreślić, że jest znacznie więcej czynników, które mogą mieć wpływ na wchłanianie i przyswajanie wapnia. Również nadmierne spożywanie czarnej herbaty czy napojów alkoholowych nie jest obojętne dla zdrowia. Absorpcję wapnia ogranicza też zbyt częste spożywanie tłuszczów, fitynianów, szczawianów, fosforanów czy pokarmów o zasadowym odczynie.
Jaka jest “bezpieczna” ilość kawy?
Wpływ kawy na organizm w dużej mierze zależy od ilości spożywanego napoju. W przypadku zdrowych dorosłych umiarkowane spożycie kofeiny, a więc do ok. 400 mg dziennie, nie powinno doprowadzić do przykrych konsekwencji zdrowotnych. Dotyczy to jednak osób, które przyjmują odpowiednią ilość wapnia. Picie kawy w rozsądnych ilościach nie powinno przyczyniać się do omawianego wypłukiwania wapnia i innych negatywnych skutków dla naszych kości[5]. Trzeba też pamiętać, że picie kawy w dużych ilościach nie jest wskazane u osób z problemami sercowo-naczyniowymi.
Ile zatem filiżanek kawy można wypić dziennie? Przyjmuje się, że standardowa filiżanka kawy (ok. 160 ml) zawiera 80-100 mg kofeiny, zatem można pozwolić sobie na 3-4 takie porcje. Miłośnicy kawy espresso (25-40 ml) dwa razy rzadziej będą delektować się aromatycznym napojem, gdyż w tej stosunkowo niewielkiej ilości znajduje się powyżej 200 mg[6].
Konsekwencje nadmiernego spożywania kawy
Dolegliwości ze strony organizmu mogą pojawić się w przypadku nadmiernego i długotrwałego spożywania kawy. O nadmiernej ilości możemy mówić wtedy, gdy ilość spożywanej kofeiny dziennie przekracza 500–600 mg[7]. Takie ilości kofeiny dostarczane organizmowi regularnie mogą wpływać negatywnie na aktywność, sen czy układ trawienny [8]. Istnieje też ryzyko wystąpienia problemów z właściwą podażą wapnia, szczególnie u ludzi spożywających niewielkie ilości tego pierwiastka.
Kawa – pić czy nie pić?
Analizując różne badania można wyciągnąć wnioski, że nadmierne spożycie kofeiny może prowadzić do eliminacji wapnia z organizmu u osób, które nie dostarczają odpowiedniej ilości tego pierwiastka np. wraz z dietą. Problem ten dotyczy także osób np. z zaburzonym metabolizmem wapnia lub w podeszłym wieku.
Okazuje się zatem, że wiele zależy od tego, ile kawy spożywamy każdego dnia oraz czy dostarczamy odpowiednią ilość wapnia. Zjawisko “wypłukiwaniem wapnia” z organizmu może się pojawić, jeśli dieta jest uboga w wapń, a także inne składniki odpowiedzialne za jego prawidłowe wchłanianie, czyli np. witaminę D.
Pijesz kawę? Pamiętaj o wapniu
Wapń to pierwiastek, który odgrywa bardzo ważną rolę w naszym organizmie. Przede wszystkim warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu kostnego i mięśniowego – jest niezbędny dla rozwoju i utrzymania mocnych kości, jest również niezbędny do pracy mięśni. Oprócz tego przyczynia się do prawidłowego krzepnięcia krwi, bierze udział w procesach podziału komórek i wpływa na funkcjonowanie enzymów trawiennych oraz utrzymanie prawidłowego przekaźnictwa nerwowego. Chociaż opinie na temat tego, czy kawa wypłukuje wapń są często podzielone, to jedno jest pewne – każdy, bez względu na wiek, musi zabiegać o to, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie organizmu na ten istotny dla zdrowia pierwiastek.
Bez względu na to, czy pijesz kawę, czy też nie, powinieneś dbać o to, aby wraz z codzienną dietą dostarczać odpowiedniej ilości wapnia. Jeśli obawiasz się, że w twoim organizmie mogą występować deficyty, porozmawiaj z lekarzem o ich uzupełnieniu, np. poprzez odpowiednio dobrane suplementy diety. Istotne są też inne składniki odżywcze, w tym przede wszystkim witamina D, która odpowiada za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej i wpływa na wchłanianie wapnia.
[1] Żukiewicz-Sobczak W, Krasowska E, Sobczak P, Horoch A, Wojtyła A, Piątek J. Wpływ spożycia kawy na organizm człowieka. Med Og Nauk Zdr. 2012; 18(1): 71-76, s. 75.
[2] Bojarowicz H., Przygoda M., Kofeina. Cz. I. Powszechność stosowania kofeiny oraz jej działanie na organizm, Probl Hig Epidemiol 2012, 93(1): 8-13, s. 11.
[3] Tamże, s. 71-72.
[4] Cyt. Bojarowicz H., Przygoda M., Kofeina. Cz. I. Powszechność stosowania…, s. 11.
[5] Cyt. Żukiewicz-Sobczak W, Krasowska E, Sobczak P, Horoch A, Wojtyła A, Piątek J. Wpływ spożycia kawy…, s. 73.
[6] Kawa, herbata, napoje niskoprocentowe – za i przeciw, pod. red. Hamułka J., Konferencja zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych, Zarząd Główny oraz Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW, Warszawa 2018, s. 11.
[7] Cyt. Żukiewicz-Sobczak W, Krasowska E, Sobczak P, Horoch A, Wojtyła A, Piątek J. Wpływ spożycia kawy…, s. 73.
[8] Tamże s. 73.