Skurcze mięśni mogą pojawić się u każdego w różnych sytuacjach — zarówno podczas wysiłku, jak i odpoczynku. Często wskazują one na zwiększone zapotrzebowanie organizmu na niektóre makroelementy, takie jak m.in. wapń.
Mimowolne skurcze najczęściej dotyczą mięśni szkieletowych (prążkowanych). Pojawiają się nagle i trwają od kilku sekund do kilku minut. Mogą wystąpić u każdego, chociaż w większości przypadków dotyczą osób intensywnie uprawiających sport (podczas wysiłku lub po zakończonym treningu), a także osób po 40 roku życia ze względu na zachodzące procesy starzenia się organizmu.
Główne przyczyny skurczów mięśni
Przyczyny skurczów mięśni mogą być różne. Do najważniejszych zaliczamy:
- niewystarczające spożycie z dietą składników, które są istotne z punktu widzenia gospodarki kwasowo-zasadowej i mineralnej krwi;
- żylaki, które powodują lekkie skurcze, odczuwane najczęściej w całych łydkach;
- przetrenowanie, które powoduje nagłą sztywność mięśni (najczęściej dotyczy mięśni nóg, ale może wystąpić również w mięśniach przedramienia);
- przegrzanie i odwodnienie również mogą przyczynić się do występowania skurczów mięśni, głównie w łydkach, ale także w ramionach czy mięśniach brzucha;
- długie siedzenie w tej samej pozycji również może doprowadzić do skurczu, a wynika z zaciśnięcia naczyń krwionośnych;
W zdecydowanej większości przypadków skurcze mięśni pojawiają się w wyniku opisanych wyżej przyczyn, ale niekiedy mogą być jednym z objawów poważniejszych schorzeń. Jeśli więc pojawiają się często, są intensywne lub/i współistnieją z innymi dolegliwościami, należy skonsultować się z lekarzem.
Skurcze mięśni – czy mają związek z wapniem?
Skurcze mięśni mogą pojawić się również u osób, które nie dostarczają organizmowi wystarczających ilości wapnia w diecie. Niskie stężenie wapnia, a także magnezu i potasu, przyczynia się do zwiększonej reaktywności zakończeń nerwowych, co prowadzi do mimowolnych skurczy. Skurcze z powodu niewystarczającej ilości wapnia w diecie mogą pojawiać się stosunkowo często podczas wykonywania codziennych czynności. Najczęściej dotykają mięśni na łydkach, udach i ramionach.
Jeśli spowodowane są zaniedbaniami w diecie, która jest uboga w wapń, a nie poważniejszymi schorzeniami w organizmie, suplementacja może być dobrym rozwiązaniem.
Jak dieta wpływa na skurcze mięśni?
Zbilansowana dieta, która będzie bogata w wapń, potas i magnez, powinna zaspokajać zapotrzebowanie organizmu na te pierwiastki. Oprócz pierwiastków, które regulują prawidłową pracę komórek mięśniowych, takich jak wapń, magnez, potas, należy też pamiętać o wypijaniu odpowiedniej ilości wody każdego dnia, a szczególnie podczas wzmożonego wysiłku fizycznego. Wapń znajduje się przede wszystkim w mleku i przetworach mlecznych, rybach, a także roślinach, w tym m.in. w warzywach strączkowych, maku i sezamie, soi, jarmużu, natce pietruszki. Nie można też zapominać o witaminie D, która odpowiada za prawidłowe wchłanianie wapnia w jelitach oraz pomaga w utrzymaniu równowagi wapniowo-fosforanowej.
Kobiety w ciąży i karmiące piersią, sportowcy, pracownicy fizyczni, seniorzy oraz inne osoby, które mogą wykazywać zwiększone zapotrzebowanie na wapń, powinny porozmawiać z lekarzem na temat ewentualnej suplementacji wapnia.
Jak przeciwdziałać skurczom mięśni?
Skurcze mięśni to stosunkowo częsta dolegliwość, która w większości przypadków nie świadczy o poważnych problemach zdrowotnych. Niemniej nie należy ich bagatelizować, ponieważ mogą być sygnałem pewnych zaburzeń w organizmie. Co robić, by skutecznie przeciwdziałać bolesnym skurczom mięśni?
Zadbaj o urozmaiconą, odpowiednio zbilansowaną dietę
Odpowiednia dieta to podstawa dobrego zdrowia i samopoczucia, w tym również prawidłowego funkcjonowania mięśni. Zadbaj o to, aby była bogata we wszystkie niezbędne dla zdrowia składniki odżywcze, w tym przede wszystkim wapń, magnez i potas. Jeśli twój codzienny jadłospis jest ubogi w mleko i produkty mleczne, czyli główne pokarmowe źródła wapnia, pomyśl o odpowiednio dobranej suplementacji. Zaburzenia gospodarki wapniowej to jedna z przyczyn występowania skurczów mięśni[1].
Stosuj elektrolity
Niedobory elektrolitowe to kolejny czynnik zwiększający ryzyko występowania bolesnych skurczów mięśni. Dotyczy to przede wszystkim zmniejszonego stężenia potasu i magnezu we krwi. Najczęściej przyczyną są wymioty, biegunka, a także nadmierne pocenie się podczas wysiłku fizycznego. Jeśli uprawiasz sport lub pracujesz fizycznie, szczególnie powinieneś dbać o zachowanie równowagi elektrolitowej. Niedobór elektrolitów i jonów przewodzących energię elektryczną przyczynia się do nieprawidłowości w komunikacji między nerwem a mięśniem. Nerwy stają się nadmiernie wrażliwe, co skutkuje bolesnymi skurczami lub drganiami. Najczęściej pojawiają się w nogach, ale mogą też dotyczyć powiek, palców czy twarzy[2].
Dobrze zaplanuj każdy trening fizyczny
Skurcze to dolegliwość, która często dotyka osoby aktywne fizycznie. Nadmierne obciążenia mięśni również mogą prowadzić do nieprzyjemnych objawów, szczególnie jeśli towarzyszy im intensywne pocenie i utrata elektrolitów z organizmu. Warto więc rozsądnie zaplanować każdy trening. Nie można ignorować rozgrzewki. Rozciąganie mięśni zmniejsza ryzyko występowania skurczów. Co ważne, lekkie ćwiczenia rozciągające są wskazane nie tylko przed bieganiem czy jazdą na rowerze, ale również przed snem. A jeśli skurcz pojawi się w trakcie ćwiczeń lub w ciągu nocy, najlepszym sposobem na jego szybkie złagodzenie jest rozciągnięcie mięśnia (jeśli to możliwe) lub masowanie go[3].
Pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu organizmu
Dbaj o to, aby każdego dnia odpowiednio nawadniać organizm, niezależnie od tego, czy wykonujesz aktywność fizyczną, czy nie. Warto przy tym stosować napoje z elektrolitami.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Jeśli skurcze mięśni pojawiają się wyjątkowo często i/lub towarzyszą im inne niepokojące objawy, należy zgłosić się do lekarza. Niestety w niektórych przypadkach może to być sygnał świadczący o poważniejszych chorobach ogólnoustrojowych. Bolesne kurcze mięśni pojawiają się np. przy niedoczynności tarczycy lub cukrzycy. Pamiętaj, że tego typu schorzenia powinny być zdiagnozowane możliwie jak najwcześniej, ponieważ dzięki temu mogą być opanowane poprzez odpowiednie leczenie. Niekiedy po wstępnym badaniu lekarz może zlecić konsultację neurologiczną[4]. Zwykle wówczas oceniane jest napięcie mięśniowe, odruchu głębokie, siła mięśni, sprawność chodu pacjenta itp.[5]
Kiedy niezbędna jest szybka interwencja lekarska?
Jeśli oprócz skurczów mięśni pojawiają się takie objawy jak: niedowład, osłabienie, bóle mięśni, drżenie mięśni — należy pilnie zgłosić się do lekarza POZ lub na SOR[6].
[1] Bartoszek K., Kurcze i sztywność mięśni, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/152437,kurcze-i-sztywnosc-miesni, [dostęp: 21.08.2022]
[2] Karpińska J., Co powoduje skurcze mięśni? Jak im zapobiec?, https://www.doz.pl/czytelnia/a14439-Co_powoduje_skurcze_miesni_Jak_im_zapobiec, [dostęp: 21.08.2022]
[3] Tamże.
[4] Cyt. Bartoszek K., Kurcze i sztywność mięśni…
[5] Tamże.
[6] Tamże.
© 2023 Orifarm Healthcare Sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone.