Wapń – pomoc w budowie silnych kości

Wapń dla mocnych kości – to hasło często przewija się w różnego rodzaju wypowiedziach dietetycznych i zdrowotnych. Ale co właściwie ono oznacza? Dlaczego ten minerał ma aż tak duży wpływ na stan układu kostnego? Przeczytaj artykuł o tym, dlaczego wapń pomaga w budowie zdrowych kości oraz zębów.

Rola wapnia w kościach

Wapń jest jednym z najważniejszych elementów budulcowych kości. Wchodzi w skład macierzy kostnej, wzmacnia ją i jest w niej przechowywany. To właśnie tam znajduje się aż 99% całego wapnia w organizmie. W przypadku niewystarczającej ilości wapnia w diecie, minerał pobierany jest z zapasów zgromadzonych w kościach. Tak więc wapń w kościach pełni dwie podstawowe funkcje: budulcową oraz zapasową.

Wapń jest ważny dla dzieci, młodzieży i dorosłych

W wieku dziecięcym i nastoletnim, a nawet później, bo aż do 30. roku życia, wapń bierze udział w procesach budowy tkanki kostnej. Dopiero w okolicy 30. r.ż. osiąga się tzw. szczytową masę kostną. Następnie przez kolejnych 20 lat utrzymuje się stan równowagi, a po ok. 50 r.ż. uruchamiają się naturalne procesy zanikania tkanki kostnej.

Tkanka kostna zmienia się przez całe życie

Kości rosną od okresu płodowego, gdy formuje się układ szkieletowy, przez całe dzieciństwo, aż po dorosłość. Komórki kostne bez przerwy ulegają przebudowie i rozbudowie, a w życiu dorosłym muszą dokonywać napraw wielu mikrouszkodzeń. Bez tych procesów zachowanie odporności tkanki kostnej nie byłoby możliwe. Procesy te zachodzą w wielu miejscach układu kostnego jednocześnie. Osteoklasty są rodzajem makrofagów, a ich zadaniem jest usuwanie starej, niepełnowartościowej tkanki, która ma zostać zastąpiona nową. Następnie osteoblasty, czyli komórki kościotwórcze uzupełniają ubytki osteoidem – organiczną substancją tkanki kostnej, zapewniającą jej wytrzymałość i elastyczność. Osteoid musi być dobrze wysycony solami mineralnymi wapnia, fosforu i magnezu. Jeżeli zabraknie jednego z tych minerałów, kość nie będzie miała odpowiedniej struktury, przy czym to właśnie wapń jest tym najważniejszym składnikiem budulcowym. Młodzież i dorośli powinni spożywać około 800-1250 mg wapnia na dzień (WHO).

Wapń ważny dla seniorów

Mniej więcej po 50. roku życia zachodzi stopniowy i nieunikniony spadek masy kostnej, który jest procesem naturalnym. Im wyższa szczytowa masa kostna, tym proces osłabienia kości zachodzi wolniej.

Chociaż utrata masy kostnej jest procesem fizjologicznym, można go spowalniać, dostarczając do organizmu odpowiednią ilość wapnia oraz witaminy D, która jest potrzebna do tego, by wapń był prawidłowo przyswajany. Osobom powyżej 50 roku życia zaleca się 800-1000 mg wapnia dziennie (IŻŻ) oraz 800-2000 j.m./dzień (20-50 µg/dzień) witaminy D*.

*Rusińska A., Płudowski P., Walczak M. i inni (2018) Vitamin D Supplementation Guidelines for General Population and Groups at Risk of Vitamin D Deficiency in Poland—Recommendations of the Polish Society of Pediatric Endocrinology and Diabetes and the Expert Panel With Participation of National Specialist Consultants and Representatives of Scientific Societies—2018 Update. Front. Endocrinol. 9:246. doi: 10.3389/fendo.2018.00246.

Zapotrzebowanie na witaminy i minerały powinno być w pierwszej kolejności pokrywane z produktów spożywczych, a suplementy diety należy traktować jako dodatkowe, uzupełniające źródło składników, gdy odpowiednia podaż w posiłkach jest utrudniona lub niemożliwa.

Mocne kości w młodości = mocne kości na starość

Aby cieszyć się zdrowiem, należy zadbać o prawidłowy rozwój układu kostnego w okresie, gdy formuje się szczytowa masa kostna. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, czy masz prawidłową masę kostną, możesz wykonać analizę składu ciała. Takie badanie oprócz masy mineralnej kości wskaże również poziom tkanki tłuszczowej, masy mięśniowej czy nawodnienia organizmu.

Wapń ma również wpływ na funkcjonowanie układu mięśniowego, nerwowego czy pokarmowego, bierze udział w procesach krzepnięcia krwi oraz w procesie podziału i specjalizacji komórek.

Źródła:

1. Dr Joan Gomez; Jak radzić sobie z osteoporozą i jej zapobiegać; Wydawnictwo JK Łódź 2007
2. lek. med. Barbara Zalewska, Rola wapnia i witaminy D w zachowaniu prawidłowej masy kostnej; „Nowa Medycyna” 3/2004;
3. lek. med. Ewa Pakuła, Wapń i mocne kości, portal doz.pl
4. Bogdan Lewandowski, Karol Kita, Jacek Kita, Agnieszka Sulik, Piotr Adrian Klimiuk, Stanisław Sierakowski, Wiesław Zarzycki, Izabela Domysławska, Osteoporoza – część 1. Borgis – „Nowa Medycyna” 3/2004